Παλαιολιθική διατροφή (Paleo Diet)

20/10/2024

Τι τρώμε στη Paleo διατροφή και γιατί

Η επιστήμη συμφωνεί πως για ένα μεγάλο μέρος των σοβαρότερων ασθενειών του σήμερα (παχυσαρκία, καρκίνος, διαβήτης, καρδιοπάθεια, νόσος Alzheimer, κατάθλιψη, υπογονιμότητα κτλ.) ευθύνεται η κακή μας διατροφή, που απαρτίζεται από επεξεργασμένα τρόφιμα, λευκό αλεύρι, ζάχαρη και trans λιπαρά.

Τα κριτήρια επιλογής των τροφών που επιτρέπονται στη Paleo διατροφή βασίζονται στη φιλοσοφία της τροφοσυλλογής· επιτρέπεται να καταναλωθεί οτιδήποτε μπορεί να συλλεχθεί, να θηρευτεί ή να αλιευθεί, δίχως να απαιτείται ίχνος επεξεργασίας, ζύμωσης ή άλλης διαδικασίας. Έτσι λοιπόν στην Paleo διατροφή καταναλώνουμε φρούτα, λαχανικά, μύκητες και ρίζες, κρέας και εντόσθια, ψάρια και θαλασσινά, αυγά, ξηρούς καρπούς και υγιεινά λίπη. Τα τρόφιμα που αποφεύγουμε είναι γαλακτοκομικά, δημητριακά, όσπρια, αμυλούχες τροφές, επεξεργασμένα λίπη (μαργαρίνες) και ζάχαρη.
Τι πίνουμε; Απαγορεύονται δια ροπάλου οινοπνευματώδη ποτά και αναψυκτικά και αντικαθίστανται από νερό, αφεψήματα άγριων βοτάνων και γάλα καρύδας ή αμυγδάλου.
Πιο αναλυτικά:
Πρωτεΐνη: Απαραίτητη για τη καλή υγεία και λειτουργία των μυών, για υγιή οστά και ορθή λειτουργία του ανοσοποιητικού. Η πρωτεΐνη είναι αυτή που μας κάνει να αισθανόμαστε πραγματικό κορεσμό μετά το γεύμα.
Φρούτα και λαχανικά: Είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, φυτικές ίνες και έχει αποδειχτεί πως μειώνουν τη πιθανότητα εμφάνισης εκφυλιστικών και μη νόσων όπως καρκίνο, διαβήτη και νευρολογικά νοσήματα.
Καλά λιπαρά: Τα καλύτερα θεωρούνται το ελαιόλαδο, τα φυτικά έλαια ψυχρής έκθλιψης, τα ιχθυέλαια και το λίπος από κρέας οργανικής κτηνοτροφίας. Προτιμούμε να τα καταναλώνουμε ωμά, δίχως να τα θερμαίνουμε ή να τα μαγειρεύουμε.

Μα καλά θα μας τρελάνεις; Είναι δυνατόν τα όσπρια και τα γαλακτοκομικά να είναι επιβλαβή για την υγεία μας; Εσύ πας να ξαναγράψεις τα βιβλία της διατροφολογίας από την αρχή, καταρρίπτωντας όλες τις αρχές και τα αξιώματα.

Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Ένα νόμισμα πάντα έχει δύο όψεις. Και εγώ πάντα ψάχνω τη δεύτερη...
Πριν βιαστείτε να αποκυρήξετε τη συγκεκριμένη διατροφή και τα επιχειρήματα της διαβάστε όλο το άρθρο. Η απόφαση είναι όπως πάντα δική σας.

Οφέλη της Paleo διατροφής στην υγεία μας

Ο ίδιος ο Cordain δηλώνει:

"Κλινικές μελέτες έχουν δείξει πως η υιοθέτηση της Paleo διατροφής δίνει ενθαρρυντικά σημεία για τη μείωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, τον έλεγχο της υπέρτασης και των δεικτών φλεγμονής, τον έλεγχο του βάρους, τη μείωση της ακμής, τη βελτίωση των αθλητικών επιδόσεων και τη προαγωγή της συνολικής υγείας του ανθρώπου".

Καλά όλα αυτά, αλλά οι πρόγονοι μας ζούσαν λίγα και σκληρά χρόνια. Έτσι δεν είναι; Η ιδέα της Paleo διατροφής, αν και υπάρχει από την παλαιολιθική εποχή (!), είναι σχετικά νέα στην αντίληψη του ευρέος κοινού και πολλοί μπορεί να παρουσιάσουν αρκετές και εύλογες απορίες. Πολλοί άνθρωποι που υιοθέτησαν τη Paleo διατροφή παρατήρησαν απώλεια βάρους, μείωση στα επίπεδα λιπιδίων και χοληστερίνης στο αίμα, ευεξία και εξάλειψη του πόνου που προκαλείται από αυτοάνοσα νοσήματα (πχ. αρθρίτιδα). Το καλό με τη Paleo διατροφή είναι πως έχει δοκιμαστεί με τη πάροδο του χρόνου και έχει περάσει όλα τα test με αξιώσεις. Με μερικές απλές κινήσεις αφαιρούμε από τη διατροφή μας τροφές που είναι εν δυνάμει επιβλαβείς για την υγεία μας και παράλληλα αυξάνουμε την ημερήσια πρόσληψη πολύτιμων βιταμινών, ιχνοστοιχείων, μετάλλων και αντιοξειδωτικών.
Paleo διατροφή και διαβήτης
Εδώ δεν έχουμε να πούμε πολλά πράγματα. Το μόνο που θα κάνω είναι να σας παρουσιάσω μια κλινική μελέτη του 2007, στην οποία πήραν μέρος πολλοί επιστήμονες και όπου απεδείχθη πως η παλαιολιθική διατροφή ανέτρεψε, εντός τριμήνου, τα συμπτώματα της ινσουλινοαντίστασης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ, σε σύγκριση με ασθενείς που διατρέφονταν με τη μεσογειακή διατροφή. Διαβάστε τη πλήρη μελέτη εδώ. Paleo διατροφή και καρδιαγγειακή νόσος

Με τα καρδιαγγειακά νοσήματα να θερίζουν στη κυριολεξία τον πληθυσμό στη σύγχρονη εποχή, μαθαίνουμε με έκπληξη πως οι παλιολιθικοί άνθρωποι δε γνώριζαν τι θα πει καρδιοπάθεια. Και μη μου αντιτείνετε το χαμηλό προσδόκιμο ζωής των αρχαίων ανθρώπων, γιατί ένα έμφραγμα ή μια ανακοπή στα 27 ή τα 30 έτη της ζωής ενός σύγχρονου ανθρώπου δεν ονομάζεται δα και φυσική εξέλιξη των πραγμάτων.
Αυτοάνοση αντίδραση και αυτοάνοσα νοσήματα
Με τον όρο αυτοάνοση αντίδραση περιγράφεται η κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός μας επιτίθεται στον ίδιο του τον εαυτό, καταστρέφοντας τα δικά του κύτταρα και όργανα. Σε φυσιολογικές συνθήκες το ανοσοποιητικό σύστημα έχει σαν κύριο ρόλο τη προστασία μας έναντι βακτηριακών λοιμώξεων, ιών και παρασίτων. Αναγνωρίζει τον μικροοργανισμό σαν ξένο εισβολέα και του επιτίθεται έτσι ώστε να τον εξαλείψει εντελώς. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτοάνοσης αντίδρασης είναι η απόρριψη ενός οργάνου μετά από μεταμόσχευση. Αυτοάνοσο νόσημα είναι το αποτέλεσμα που γεννάται από την αυτοάνοση αντίδραση του οργανισμού σε ένα ερέθισμα και οφείλεται συχνά ή είναι το αποτέλεσμα γενικευμένης φλεγμονής.

Η συσσώρευση κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος σε ένα σημείο του σώματος που δέχεται επίθεση, είτε φυσιολογικά στα πλαίσια λοίμωξης είτε λανθασμένα σε ένα αυτοάνοσα νόσημα, αναφέρεται ευρέως ως φλεγμονή.

Μερικά παραδείγματα αυτοάνοσων νοσημάτων είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η λεύκη, ο διαβήτης, η νόσος του Crohn, η ψωρίαση και πολλές άλλες, ενώ μελετάται ακόμα η συνεισφορά τους στην εκδήλωση καρκίνου, υπογονιμότητας και ψυχιατρικών νόσων όπως η σχιζοφρένεια. Μαντέψτε ποιά είναι η υπ'αριθμόν 1 αιτία πρόκλησης των αυτοάνοσων νοσημάτων... Σωστά μαντέψατε. Η διατροφή. Με ποιό μηχανισμό;
Πολλές από τις τροφές που καταναλώνουμε σήμερα, για να μη πω οι περισσότερες, προκαλούν τροφικές αλλεργίες (όπως ακριβώς συμβαίνει με τη γλουτένη) και τελικώς βλάβη στο εσωτερικό τοίχωμα του εντέρου (εντερικό επιθήλιο και βλεννογόνο) με αποτέλεσμα αυτό να επιτρέπει μεγαλύτερα μόρια τροφής να το διαπερνούν. Η κατάσταση αυτή λέγεται "αυξημένη εντερική διαπερατότητα" ή "σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου" (Leaky Gut Syndrome) και προκαλεί την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι στα μόρια τροφής με όλα τα συνεπακόλουθα αποτελέσματα. Με άλλα λόγια ο υγιής εντερικός βλεννογόνος δεν απορροφά αλλεργιογόνα, επειδή αυτά καταστρέφονται αμέσως από το ανοσοποιητικό σύστημα που διαθέτει ο βλεννογόνος. Οταν υφίσταται το σύνδρομο διαρροής του εντέρου, τα αλλεργιογόνα μπορούν να διαπερνούν ανεμπόδιστα το εντερικό τοίχωμα και στη συνέχεια να προκαλούν γενικευμένη αλλεργία και αυτοάνοση αντίδραση

7 Τα κατά της Paleo

Οι υποστηρικτές της Paleo διατροφής θεωρούν τη σύγχρονη δυτική διατροφή υπαίτια για τα περιστατικά, που τείνουν να λάβουν διαστάσεις επιδημίας, δηλαδή της παχυσαρκίας, καρκίνου, καρδιολογικών παθήσεων και διαβήτη. Υπάρχουν όμως και μερικά αρνητικά σημεία τα οποία οφείλω να επισημάνω σε όποιον επιθυμεί να ακολουθήσει αυτό το διατροφικό μοντέλο.

Είναι πρακτικά ακατόρθωτο να ακολουθηθεί η διατροφή αυτή σε όλο της το εύρος, εκτός αν είστε κυνηγός και ζείτε απομονωμένος σε ένα δάσος πλούσιο σε θηράματα και καρποφόρα δέντρα. Τα φρούτα και τα λαχανικά καλλιεργούνται εντατικά, όπως ακριβώς εντατικά εκτρέφονται και τα ζώα. Τίποτα δεν είναι πια στην αρχική του άγρια μορφή.
Δεν υπάρχει επιδόρπιο. Αυτό είναι αποθαρρυντικό για πολλούς ανθρώπους με εξάρτηση στα γλυκά. Εδώ το θέμα είναι καθαρά επιλογών. Αν θεωρείτε πως δε μπορείτε να ζήσετε χωρίς γλυκά, η δίαιτα αυτή δεν είναι για εσάς. Το μόνο γλυκαντικό που επιτρέπεται είναι το μέλι και η ζάχαρη καρύδας, πάντα στην οργανική τους μορφή και σε περιορισμένες ποσότητες.
Ίσως σε κάποια φάση να χρειαστείτε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής ασβεστίου και βιταμίνης D μιας και η πρόσληψη θα είναι μειωμένη λόγω της αποφυγής γαλακτοκομικών προϊόντων. Μπορείτε όμως με προσεκτικό σχεδιασμό και πρόσληψη τροφών πλούσιων σε ασβέστιο (πράσινα φυλλώδη λαχανικά, φύκια, ξηροί καρποί κτλ.) να το αποφύγετε αυτό.
Η Paleo διατροφή απαιτεί μακροχρόνια δέσμευση. Παρόλο που οι τροφές που μπορούν να καταναλωθούν παρουσιάζουν ικανοποιητική ποικιλία πολλοί μπορεί να νιώσουν ανικανοποίητοι και να επιστρέψουν στις παλιές διατροφικές τους συνήθειες. Σε αυτό παίζει ρόλο ο περιορισμός των υδατανθράκων και ιδίως των σύνθετων που προκαλούν πρόσκαιρο αίσθημα κορεσμού και ευχαρίστησης.

Credits: thepaleodiet, webmd, robbwolf, nerdfitness, fourhourworkweek, wikipedia1, wikipedia2, carbsanity, nature.com, nutrilabs, thepaleomom, livingsuperhuman, paleoplanning, food-info, dromostherapeia, livestrong, krispinOliviart

Στο σημερινό άρθρο θα μιλήσουμε για τη λεγόμενη Παλαιολιθική διατροφή (Paleo Diet). Μπορεί να τη συναντήσετε με τις ονομασίες "Πρωτόγονη δίαιτα", "Δίαιτα του ανθρώπου των σπηλαίων" και "Δίαιτα του τροφοσυλλέκτη" ("Caveman Diet" και "Hunter-Gatherer Diet" αντίστοιχα)

Η ιδέα είναι πολύ παλιά, 10.000 ετών για την ακρίβεια (μη πω παλαιολιθική και με κατηγορήσετε για γραφικότητα). Στη σύγχρονη εποχή άρχισε να αποκτά φήμη κυρίως τη δεκαετία του 1970, με τη βοήθεια του γαστρεντερολόγου Walter L. Voegtlin, και έκτοτε η μελέτη της έχει απασχολήσει πληθώρα ερευνητών και ακαδημαϊκών συγγραφέων. Βασίζεται στη γενετική του ανθρώπου, η οποία έχει υποστεί ελάχιστες μεταβολές κατά τη διάρκεια των χιλιετηρίδων, και θεωρείται από πολλούς η ιδανική διατροφική επιλογή για την υγεία και ευρωστία του ανθρώπινου οργανισμού. Η Paleo διατροφή φαίνεται να αποκτά φανατικό κοινό και ίσως όχι άδικα. Η υιοθέτηση μιας τέτοιου τύπου διατροφής θα σας βοηθήσει να παραμείνετε αδύνατοι, δυνατοί, γεμάτοι ενέργεια και στη καλύτερη φόρμα που έχετε υπάρξει ποτέ.

Αναλύωντας τη διατροφή του ανθρώπου

Ο μέσος Homo Sapiens της παλαιολιθικής εποχής ήταν αθλητικός, μυώδης, ευκίνητος, ευπροσάρμοστος και συνήθως πέθαινε από φυσικά αίτια. Ο μέσος Homo Sapiens της σύγχρονης εποχής είναι υπέρβαρος, εκτός φόρμας, μίζερος, δυστυχής και συνήθως πεθαίνει από χιλιάδες νόσους που, κατά τραγική ειρωνεία, μπορούν να αποτραπούν. Ο παλαιολιθικός άνθρωπος ήταν κυνηγός και τροφοσυλλέκτης και έφτασε σε πολύ καλό επίπεδο, με αποτέλεσμα να προσαρμοστεί το σώμα του στις συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.
Μετά τη διάδοση της γεωργίας ο άνθρωπος σταμάτησε να περιφέρεται και εγκαταστάθηκε μόνιμα σε οικισμούς, μιας και αυτή του παρείχε τη τροφή για την οποία πρωτύτερα περιπλανιόταν. Αργότερα προστέθηκε και η εντατικοποίηση της κτηνοτροφίας και φτάσαμε στη σύγχρονη εποχή της αφθονίας. Ας μη παραβλέψουμε το γεγονός πως ο άνθρωπος και οι συνήθειες διατροφής του υπάρχουν εδώ και 150.000 χρόνια, ενώ η γεωργία είναι σχετικά νέα πρακτική, πρωτοεμφανίστηκε στη νεολιθική εποχή (10.000 με 3.000 π.Χ), συγκριτικά με τη συνολική ηλικία του ανθρώπου.

Για παράδειγμα αν η επίγεια παρουσία του ανθρώπου μπορεί να παραλληλιστεί σε μια νοητή γραμμή μήκους 100 μέτρων, τα 99,5 μέτρα αντιστοιχούν στον παλαιολιθικό άνθρωπο και τις διατροφικές του συνήθειες, ενώ το υπόλοιπο μισό μέτρο που απομένει αντιστοιχεί στη σύγχρονη διατροφή, όπου η τροφή καλλιεργείται και εκτρέφεται συστηματικά.

Κατά συνέπεια ο ίδιος ο γενετικός μας κώδικας έχει προσαρμοστεί στη Paelo διατροφή για 140.000 χρόνια και εμείς τα τελευταία 10.000 χρόνια προσπαθούμε με το ζόρι να τον αλλάξουμε, ταΐζοντας τον εαυτό μας με τρόφιμα που είναι ξένα προς τη φύση μας. Με άλλα λόγια είναι σαν να προσπαθεί η τίγρης να γίνει vegetarian. Και όλοι γνωρίζουμε που έχει οδηγήσει αυτή η πρακτική με τις αναρίθμητες ασθένειες να θερίζουν τον πληθυσμό. Έχουμε καταντήσει να εξαρτιόμαστε σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα δημητριακά, ιδίως το σιτάρι και τα παράγωγα του (ψωμί, ζυμαρικά κτλ.) που έχουν επί το πλείστον πολύ χαμηλή θρεπτική αξία, συγκριτικά με τα φρούτα και τα λαχανικά. Το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού θεωρείται υπέρβαρο, εκ του οποίου το 33% είναι παχύσαρκοι, με τους αριθμούς να χειροτερεύουν μέρα με τη μέρα. Μάλλον κάτι δε πάει καλά.

Ας βάλουμε και λίγη επιστήμη στο menu

Το link που παραθέτω περιλαμβάνει μερικά άλλα links προς άρθρα και συγγράμματα σχετικά με τη Paleo διατροφή και την αιτιολόγηση πολλών από τα επιχειρήματα που συνοδεύουν τη καλή της φήμη. Οι επιστημονικές έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν δείξει πως η κατανάλωση μονοακόρεστων και ωμέγα λιπαρών οξέων μειώνει δραματικά το κίνδυνο εμφάνισης πολλών σοβαρών ασθενειών, όπως αυτές που ανέφερα παραπάνω. Το κορεσμένο λίπος έχει δαιμονοποιηθεί εδώ και χρόνια από τους επιστήμονες υγείας και τα ΜΜΕ, όπως είδαμε και σε προηγούμενο άρθρο, με αποτέλεσμα ο κόσμος να στραφεί προς τα πολυδιαφημισμένα και "υγιεινά" λίπη όπως οι μαργαρίνες. Φεῦ. Σε αυτό το άρθρο του Dr. Loren Cordain (PhD, Colorado State University), του guru της Paleo διατροφής και συγγραφέα του βιβλίου "The Paleo Diet", θα διαβάσετε σχετικά με τους τύπους και τις ποσότητες λιπαρών που κατανάλωνε ο πρώτος άνθρωπος. Στη μελέτη του Dr. Cordain γίνεται ανάλυση του τύπου λιπαρών που περιέχει το κρέας πολλών ειδών άγριων ζώων, πουλιά, ελάφια και άλκες, που αποτελούσαν τα πιο συχνά θηράματα του παλαιολιθικού ανθρώπου, καταλήγωντας στο εξής συμπέρασμα: Μια από τις κυριότερες αποκλίσεις της παλαιολιθικής με τη σύγχρονη εποχή είναι το είδος και η ποσότητα του λίπους που ανευρίσκεται στα ζώα συμβατικής κτηνοτροφίας με το είδος και η ποσότητα του λίπους που ανευρίσκεται στα ζώα ελευθέρας βοσκής ή σε αυτά που διαβιούν σε άγρια κατάσταση (κυνήγι, πουλιά και πελαγίσια ψάρια). Αυτό που παρατηρείται λοιπόν είναι πως το κρέας των ζώων της δεύτερης κατηγορίας είναι πολύ πιο άπαχο και περιέχει μεγαλύτερες ποσότητες λιπαρών ωμέγα-3, EPA (εικοσαπεντανοϊκό οξύ) και DHA (δοκοσαεξανοϊκό οξύ) όπως είδαμε στο άρθρο για τα ιχθυέλαια, από ότι τα ζώα εκτροφής και δη συμβατικής. Η τελευταία μελέτη που παραθέτει το άρθρο είναι μια ανάλυση των λιπαρών οξέων των ιστών των μυρηκαστικών και η συμβολή τους στη μείωση των χρονίων νόσων που σχετίζονται με τη διατροφή.Μια άλλη μελέτη του Dr. Cordain αφορά το διατροφικό προφίλ της σύχρονης διατροφής η οποία βασίζεται πάνω στο παλαιολιθικό πρότυπο. Επιπλέον μας δίνει πληροφορίες σχετικά με τις ποσότητες και τις αναλογίες πρωτεΐνης, υδατανθράκων και λίπους στο πιάτο του παλαιολιθικού ανθρώπου. Οι έτεροι πνευματικοί γονείς της Paleo διατροφής είναι οι S. Boyd Eaton και Melvin Konner, οι οποίοι συνέγραψαν το 1985 αυτή τη μελέτη, όπου παραθέτουν πολλά επιχειρήματα σχετικά με τη διατροφή και τα οφέλη της. Τελειώνοντας σας παραθέτω μια μελέτη 5 σελίδων του 2002, για την εκπόνηση της οποίας συνεργάστηκαν οι S. Boyd Eaton (Emory University, M.D.), Loren Cordain (Ph.D.) και Staffan Lindeberg (M.D., Ph.D), και που θα σας λύσει πολλές επιπλέον επιστημονικές απορίες.Περισσότερα άρθρα και μελέτες θα βρείτε εδώ (Eaton S.B., 2005), εδώ (Eaton S.B., 2006) και εδώ (Konner M., Eaton S.B., 2010). Εδώ θα βρείτε ένα video με μια ομιλία πάνω στη Paleo διατροφή του Boyd Eaton, MD.

Τι συμβαίνει με τα γαλακτοκομικά;

Η Paleo φιλοσοφία έχει την απάντηση έτοιμη και θα προσθέσω πως μάλλον έχει μια λογική βάση, παρόλο που λατρεύω τα γαλακτοκομικά προϊόντα και ιδίως το τυρί. Δεν υπάρχει κανένα άλλο ζώο στον πλανήτη που να καταναλώνει γάλα μετά τη πάροδο της βρεφικής του ηλικίας εκτός από τον άνθρωπο. Αν μάλιστα αναλογιστούμε την ποιότητα του γάλακτος που πωλείται στα supermarkets, δηλαδή ένα συνονθύλευμα από στεροειδή, αντιβιοτικά, πύον και φυτοφάρμακα, η απάντηση δε μπορεί να είναι παρά μόνο σωστή.

Τι συμβαίνει με τα όσπρια;

Στην αρχική τους μορφή τα περισσότερα όσπρια είναι τοξικά. Η πλειονότητα τους πρέπει να μουσκευτούν ή να βράσουν ώστε να γίνουν κατάλληλα για κατανάλωση. Αυτό το απαραίτητο βήμα στη προετοιμασία των οσπρίων θα έπρεπε να σας βάλει σε σκέψεις. Ο στόχος αυτού του βήματος είναι να μειωθεί η ποσότητα λεκτίνων και φυτικού οξέος που περιέχουν σε μεγάλες ποσότητες τα όσπρια και τα δημητριακά. Πρόκειται για δύο νέες λέξεις στο λεξιλόγιο σας που καλό θα είναι να θυμάστε καλά από εδώ και πέρα. Οι λεκτίνες είναι μια ομάδα πρωτεϊνών, και όχι γλυκοπρωτεΐνες όπως κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, που ανευρίσκονται στην επιφάνεια των κυτταρικών μεμβρανών σε ιστούς ζώων και φυτών και στα περισσότερα τρόφιμα, σε πολύ μεγάλες ποσότητες όμως στα όσπρια, τα δημητριακά και μερικούς ξηρούς καρπούς. Διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις βιολογικές λειτουργίες του εκάστοτε οργανισμού. Οι λεκτίνες ανευρίσκονται στους σπόρους των φυτών και φημολογείται πως έχουν άμεση σχέση με την επιβίωση του σπόρου στο περιβάλλον μέσω του παρακάτω μηχανισμού: προκαλούν γαστρεντερικές διαταραχές όπως διάρροια, ναυτία, εμετό, μετεωρισμό ακόμα και θάνατο σε αυτόν που καταναλώνει τους σπόρους του με την ελπίδα πως θα αποθαρρυνθεί ο καταναλωτής τους και δε θα επανέλθει στο μέλλον. Οι λεκτίνες ενοχοποιούνται για την καταστροφή του βλεννογόνου του λεπτού εντέρου, που όπως ανέφερα πιο πάνω είναι ο #1 παράγοντας για τη πρόκληση φλεγμονής και αυτοάνοσων νοσημάτων. Επιπλέον είναι ιδιαίτερα ανθεκτικές στη δράση των ενζύμων, γεγονός που εξηγεί πως δεν είναι καθόλου εύκολο στον οργανισμό μας να τι πέψει.

Σκεφτείτε τη λεκτίνη σαν μια πρωτεΐνη που περιέχει ένα κλειδί και αυτό το κλειδί να μπορεί να ξεκλειδώσει μόνο έναν τύπο κλειδαριάς. Αυτή η κλειδαριά είναι ένας συγκεκριμένος τύπος υδατάνθρακα. Όλες οι μορφές ζωής, ζώα, φυτά, έντομα, μύκητες κτλ., έχουν κύτταρα που περικλείονται από κυτταρικές μεμβράνες, στις οποίες κυτταρικές μεμβράνες υπάρχουν υδατάνθρακες. Αν λοιπόν η λεκτίνη έρθει σε επαφή με τον αντίστοιχο της υδατάνθρακα, που βρίσκεται πάνω στη κυτταρική μεμβράνη, την καταλύει και καταστρέφει το κύτταρο. Φανταστείτε αυτά τα κύτταρα να είναι τμήματα από το έντερο σας ή το τοίχωμα των αρτηριών σας. Ακολουθεί η ανοσοαντίδραση και ο κυτταρικός θάνατος με ότι αυτό συνεπάγεται για την υγεία μας.
Οι λεκτίνες μπορούν να αδρανοποιηθούν από συγκεκριμένους υδατάνθρακες, γνωστοί ως μονο- και ολιγοσακχαρίτες, οι οποίοι δεσμεύουν το "κλειδί" και αποτρέπουν τη πρωτεΐνη να προσκολληθεί στη "κλειδαριά", δηλαδή τον υδατάνθρακα που βρίσκεται πάνω στη κυτταρική μεμβράνη.

Το φυτικό οξύ είναι η βασική μορφή αποθήκευσης του φωσφόρου σε πολλούς φυτικούς ιστούς και ειδικά στα δημητριακά και τα φασόλια. Στη μορφή του αυτή ο φώσφορος δεν είναι βιοδιαθέσιμος λόγω της έλλειψης του πεπτικού ενζύμου της φυτάσης, το οποίο αποδεσμεύει το φώσφορο από το μόριο. Το φυτικό οξύ δεσμεύει σημαντικά για τον οργανισμό ανόργανα στοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο και ψευδάργυρο και ως εκ τούτου συμβάλλει στη πρόκληση ελλείψεων αυτών των στοιχείων. Τέλος έχει αποδειχθεί πως το φυτικό οξύ εμποδίζει τη συμμετοχή δύο πολύ σημαντικών ενζύμων στη διαδικασία της πέψης, της πεψίνης και της αμυλάσης.
Για να μη διαμονοποιήσω εντελώς τα όσπρια (έχω και κάτι vegans που με περιμένουν στη γωνία!) θα προσθέσω πως κατά βάση τα όσπρια είναι τροφές που δεν κάνουν ούτε καλό, ούτε όμως είναι επικίνδυνα για την υγεία των περισσοτέρων ανθρώπων. Σαν πρωτεΐνες δεν είναι πλήρεις, δε περιέχουν δηλαδή και τα 9 βασικά αμινοξέα, σε αντίθεση με τη πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης. Και το τελικό επιχείρημα είναι πως δεν υπάρχει κανένα θρεπτικό στοιχείο στα όσπρια που να μη το βρίσκουμε σε καλύτερη ποιότητα και ποσότητα σε άλλες τροφές, ζωικής ή φυτικής προέλευσης. Πρωτεΐνες, αμινοξέα, βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες. Παραμένουν όμως μια πολύ φθηνή και άφθονη πηγή πρωτεΐνών, γεγονός που και αυτό πρέπει να σας βάλει σε σκέψεις.